Als je lang op reis gaat, kom je op het dilemma wel of niet uitschrijven uit de GBA (ook wel bekend als de BRP). Dit is een vraag waar heel veel reizigers en digital nomads mee zitten en helaas is er geen eenduidig antwoord op. Het is een grijs gebied is, maar er is wel degelijk veel over te vertellen. Lees deze blog goed en maak voor jezelf de overweging of je je wel of niet moet uitschrijven.

Langer dan 8 maanden in het buitenland

Ga je emigreren, dan is het duidelijk. Je schrijft je uit je gemeente in Nederland en in het land waar je heengaat schrijf je je in. Ga je reizen, dan wordt het lastiger. Zeker als je langer dan 8 maanden naar het buitenland gaat. Daar ligt namelijk de grens: verblijf je meer dan 8 maanden per jaar buiten Nederland (dit hoeft niet aaneengesloten te zijn), dan moet je je uitschrijven uit Nederland. Dit is verplicht. Doe je dit niet, dan loop je het risico op een boete van ongeveer €350. Op zich niet een bedrag waar je echt van wakker hoeft te liggen, maar wel zonde van het geld natuurlijk.

Ga je nu niet direct uitschrijven, lees nog even verder, want ik ga de boel later nuanceren!

Gevolgen uitschrijven GBA

Als je niet meer in de GBA (BRP) staat, heeft dit gevolgen voor bepaalde rechten. Je kunt namelijk niet meer:

• een uitkering aanvragen
• aanspraak maken op huur- en zorgtoeslag
• in Nederland voor ziektekosten verzekerd zijn (hierover later meer)
• je DigiD aanvragen en gebruiken
• AOW opbouwen
• hypotheekrente aftrekken
• met je bedrijf ingeschreven staan bij de Kamer van Koophandel
• een bankrekening openen
• een baby inschrijven

Bron: Handboek voor Wereldburgers van Esther Jacobs. Je kunt hier meer over lezen in mijn review en samenvatting van dit boek. 

Paspoort

Een geruststelling is dat je je Nederlandse paspoort behoudt. En ook zonder vaste woon- of verblijfplaats kun je je Nederlandse paspoort verlengen. Al is het wel iets meer werk dan even naar het gemeentehuis fietsen. Je vindt er op de website van de overheid meer informatie over.

Geen adres meer in Nederland

Een algemeen gevolg van de uitschrijving uit de gemeente is dat je geen adres meer hebt. Je kunt wel een briefadres opgeven, maar met dit adres kun je eigenlijk niet meer dan je post ontvangen. Ook is zo’n briefadres maar 3 maanden geldig. Daarna moet je hem opnieuw aanvragen. Maar ja, als je lang op reis bent kan dit natuurlijk niet. Onhandig.

Al deze regels zijn bedoeld om misbruik van het sociale systeem tegen te gaan. Helaas is dit nodig. Maar ben je een keurige burger die met de backpack wat van de wereld wilt zien – en dus niet onrechtmatig een uitkering wilt trekken – dan ben je hier onbedoeld de dupe van.

Een (woon)adres heb je namelijk nodig voor zo ongeveer álles wat je wilt regelen. Denk aan het afsluiten van een mobiel abonnement of het openen van een rekening. Misschien niet iets wat je direct zal doen op reis, maar ga je langere tijd op reis, dan zul je mogelijk wel met dit soort zaken te maken krijgen.

Voordelen uitschrijving GBA

Gelukkig heeft uitschrijven ook een groot voordeel: je bent namelijk niet meer belastingplichtig in Nederland. Ga je als digital nomad over de wereld zwerven (voor onbepaalde tijd), dan heb je hier mogelijk wel iets aan. Wereldburger Esther Jacobs heeft haar bedrijf op British Virgin Islands ingeschreven. Ze betaalt geen belasting en hoeft ook geen administratie bij te houden. Handig, maar ga je voor een tijdje reizen, heb je hier niets aan.

Zorgverzekering

In Nederland geldt een verzekeringsplicht voor de zorgverzekering. Oftewel: iedere ingezetene moet een zorgverzekering afsluiten. Je komt in principe niet onder deze plicht vandaan, tenzij je langere tijd naar het buitenland gaat. Voor de inschrijving bij de gemeente telt een grens van 8 maanden, maar voor zorgverzekaars geldt 12 maanden. Toch is ook dit een grijs gebied.

Ga je ruim een jaar reizen en schrijf je je uit de gemeente, dan kun je je zorgverzekering stopzetten. Dit kan met je bewijs van uitschrijving. Maar let op: als later blijkt dat je toch verzekeringsplichtig was, bijvoorbeeld omdat je binnen een jaar terugkeerde, dan moet je alsnog voor die periode premie en een boete betalen. Duur grapje. Zet dus echt alleen je zorgverzekering stop als je zwart op wit hebt dat je bent uitgeschreven én als je zeker weet dat je meer dan een jaar uit Nederland weg blijft.

Zorgverzekeraars kunnen ook zelf besluiten om je zorgverzekering stop te zetten, bijvoorbeeld omdat de gemeente je heeft uitgeschreven. Hiervan krijg je uiteraard wel bericht, dus zorg ervoor dat je op tijd een nieuwe zorgverzekering regelt. Er zijn diverse mogelijkheden, maar de bekendste is denk ik OOM.

Reisverzekering

Sommige reisverzekeringen keren alleen uit als je ook een Nederlandse zorgverzekering hebt. Controleer dit dus goed! Ook geldt: voor het afsluiten van een reisverzekering heb je een Nederlands adres nodig. Zorg dus dat je dit hebt geregeld voor je je uitschrijft uit de GBA. Maar je kunt je reisverzekering ook afsluiten bij OOM.

Blijf je ingeschreven en behoud je dus je Nederlandse zorgverzekering, let er dan goed op dat je reisverzekering een dekking heeft van meer dan 6 maanden. Sommige reisverzekeringen dekken kosten niet meer als je langer dan een half jaar in het buitenland bent. Een andere optie is Promovendum, want daar kun je voor €25 per maand die extra 6 maanden dekken.

Word je wel echt gecontroleerd?

Dit is het punt waar ik alle hierboven beschreven regels ga nuanceren. Word je wel echt gecontroleerd? Dit is – jawel – wederom een grijs gebied.

De ene gemeente ambtenaar zal zeggen van wel, de ander niet. Zo hebben wij best veel gezeik gehad met de gemeente en de SVB, wat achteraf helemaal niet nodig was. Wij gingen voor onbepaalde tijd reizen en ik wilde het keurig volgens het boekje doen. Dus wij hebben een briefadres opgegeven bij de gemeente en zelfs de SVB gebeld om te vragen hoe het zit met de kinderbijslag. Stom stom stom.

De gemeente zei bijvoorbeeld eerst dat ze na 6 maanden een adresonderzoek zouden starten. Bij een volgend gesprek werd het na 8 maanden. Maar toen we na een paar weken weer een andere ambtenaar spraken, zei hij: ‘Nee joh, naar een gezin met zo’n Hollandse achternaam gaan we echt geen adresonderzoek starten’.  Grijs gebied hè.

Al het gedoe bij de gemeente en de SVB is overigens rechtgedraaid (we hebben bijvoorbeeld met terugwerkende kracht kinderbijslag ontvangen), maar wat was dit een hoop geregel zeg.

Dus, wel of niet uitschrijven uit de GBA?

Hierop kan ik geen eenduidig antwoord geven, zoals je misschien door hebt. Het ligt helemaal aan je situatie of het aan te raden is om je uit te schrijven uit de gemeente. Denk aan: hoe lang je weggaat, wel of geen koophuis, eigen onderneming in Nederland…

Eén simpel advies kan ik niet geven, maar ik kan wel vertellen wat ik zou doen als we lang gaan reizen. Hier kun je verder geen rechten aan ontlenen, maar wellicht helpt het je op weg.

Langer dan 8 maanden reizen, maar korter dan een jaar

Als wij langer dan 8 maanden gaan reizen met de intentie om na bijvoorbeeld een jaar terug te keren, dan zouden we ons niet uitschrijven uit de GBA. Waarom niet? Omdat het onnodig veel rompslomp geeft. Heb je bijvoorbeeld een koopwoning, dan loop je over dat jaar je hypotheekrente mis. Heb je een eigen bedrijf, dan raak je zelfs je KvK-inschrijving kwijt. Keer je binnen een jaar terug, dan zijn er ook nog geen gevolgen voor je zorgverzekering. Al dit gedoe terwijl de kans groot is dat je niet eens wordt gecontroleerd…

Heb je geen (huur- of koop)huis meer, schrijf je dan in bij je ouders of andere bekenden. Hou er rekening mee dat dit mogelijk financiële gevolgen heeft voor hun huur- en zorgtoeslag of bijstand.

Breng vooral geen instanties op de hoogte van je reisplannen. Zo is mijn zusje ook een jaar gaan backpacken en die heeft nooit gezeik gehad. Achteraf hadden wij dit ook zo moeten regelen, maar goed, al doende leert men.

Nogmaals: dit is wat ik zou doen in deze situatie en is dus niet wat een adviseur of expert je mogelijk zou aanraden. Je kunt hier géén rechten aan ontlenen en wat je ook besluit te doen, dit is op eigen risico!

Reizen voor onbepaalde tijd of langer dan een jaar

Onze ervaring is inmiddels dat wij niet zeker weten hoe lang we reizen. We vertrokken al een keer voor onbepaalde tijd en keerden (onverwachts en ongepland) na een half jaar terug. Maar ook over onze nieuwe reisplannen kunnen we niet met zekerheid zeggen dat we wel langer dan een jaar weggaan. Vertrekken we opnieuw, dan zouden we ons dus niet uitschrijven. Blijven we langer dan een jaar weg, dan kunnen we altijd nog een uitschrijving regelen (dit kost ons dan wel een retourtje Nederland) en onze zorgverzekering elders onderbrengen.

Alternatieve optie

Weet je zeker dat je langer dan een jaar gaat reizen, dan heb je ook nog een andere mogelijkheid. Vind je het geen probleem om je eerder genoemde rechten te verliezen, maar wil je wel graag een adres hebben? Als je je uitschrijft uit de gemeente krijg je het labeltje ‘zonder vaste woon- of verblijfplaats’. Dit voorkom je door je ergens anders in de wereld in te schrijven. En dan wel op een plek waar ze niet zo’n zelfde bureaucratisch systeem hebben als in Nederland. Esther Jacobs heeft zich bijvoorbeeld ingeschreven in Spanje. Met die inschrijving kan ze o.a. een zorgverzekering met werelddekking regelen in Spanje (via IKEA).

Gevolgen moeilijk te overzien

Wat mij vooral de kriebels geeft, is dat het zo’n grijs gebied is. Dat diverse instanties je eigenlijk niet verder kunnen helpen en dat je dus ook niet goed kunt overzien wat de lange termijn gevolgen zijn van een uitschrijving. En dat is eng. Ik heb me er inmiddels bij neergelegd dat ik geen traditioneel pensioen opbouw. Ook op een gedegen AOW-uitkering hoeven we in de toekomst niet te rekenen. Maar helemaal uit het systeem stappen, dat is echt eng.

De eerder genoemde Esther Jacobs is achteraf blij met haar situatie. Ze voelt zich vrijer dan ooit. Soms komt het bureaucratische Nederland wel om de hoek kijken, maar over het algemeen vindt ze het prima om niet meer ingeschreven te staan.