Ga je langere tijd op reis met kinderen ouder dan 5 jaar, dan krijg je te maken met de leerplicht en thuisonderwijs op reis. In deze blog ga ik je wat meer vertellen over de regelgeving, de mogelijkheden en hoe je in contact kunt komen met gelijkgezinden.
Inhoudsopgave
Vormen van thuisonderwijs
Er zijn talloze vormen van thuisonderwijs mogelijk. Je kunt het “officiële” Nederlandse onderwijsprogramma volgen, waarbij je dus het klaslokaal naar je keukentafel/campertafel verplaatst, of je past de lesstof en methode aan aan de interessen van de kinderen en je reizen, zoals bij ‘road schooling’ en ‘world schooling’. Een ander uiterste is ‘unschooling’.
Road schooling
Onderwijs op reis wordt ook wel road schooling of world schooling genoemd. Hierbij leert een kind van de ervaringen die hij opdoet tijdens het reizen. Op de diverse bestemmingen leert een kind over bijvoorbeeld de geschiedenis, de cultuur, de taal en de natuur van dat land.
Het ‘onderwijs’ wordt daarbij ook aangepast aan de interesses van de kinderen. Je kunt natuurlijk ook je bestemmingen erop afstemmen. Denk aan: kastelen en (openlucht) musea bezoeken om de vroege Middeleeuwen tot leven te wekken, in Griekenland de Griekse goden behandelen, en in Frankrijk Frans leren.
Unschooling
Een vrij extreme vorm van leerlinggestuurd onderwijs is “unschooling”. Hierbij geeft het kind volledig aan wat hij of zij wil leren. Wil je hier meer over weten, meld je dan aan bij de Facebookgroep UnschoolingNL.
Mindset bij thuisonderwijs
Eén van de lastigste dingen bij thuisonderwijs geven, of dit nu vanuit huis of tijdens het reizen is, is je mindset. Het is namelijk heel moeilijk om bepaalde patronen los te laten. Ook als je pro-thuisonderwijs bent, ga je jezelf als ouder hard tegenkomen. Hoe je bent opgegroeid zit namelijk heel diep in je, ook al wil je nu van de gebaande paden wijken.
Denk aan de behoefte die je voelt om te kijken of je kind wel op het ‘niveau’ is van leeftijdsgenootjes. Als je 8-jarige zoon of dochter nog niet zo goed leest, word je misschien onzeker en krijg je twijfels. Maar bekijk het dan eens zo:
Leren lezen met 5 of 7
Ooit heeft iemand bepaald dat 6 jaar een goede leeftijd is om te leren lezen. En dit zal voor de meeste kinderen ook perfect zijn. Wat als je veel liever in bomen klimt, of meer van tekenen houdt en die letters eigenlijk nog een brug te ver zijn? Een jaartje wachten kan zoveel verschil maken! Ineens is het kind wel geïnteresseerd in lezen, et voilà, als een speer leert het lezen.
En wat als een kind met 5 al geïnteresseerd is in letters en lezen, maar verder nog niet toe is aan groep 3? Of tijdens het speelkwartier graag een boek leest, maar van de juf buiten moet spelen?
Maar wat als je kind nooit leert lezen?
Ik lees wel eens verhalen van ouders die zich zorgen maken om hun kind, omdat het op 9-jarige leeftijd nog niet kan lezen. De reacties van andere world schooling ouders is dan altijd: geef het tijd! Er zijn legio voorbeelden van kinderen die met 10 jaar in een paar weken van aap, noot, mies naar Harry Potter gaan. Als het kind er rijp voor is en het kwartje valt, dan zal het als een malle door je voorraad ebooks knallen.
Die onzekerheid kan blijven, maar het helpt om met gelijkgezinden contact te hebben.
Leren met projecten
Projectgestuurd leren gebeurt ook veel onder road schoolers. Kinderen bedenken dan zelf wat voor project ze op de volgende bestemming gaan oppakken. Ze zijn intrinsiek gemotiveerd en daardoor nemen ze de “leerstof” veel beter op.
Zo heb ik gelezen over jonge kinderen die maandenlang op hun bestemmingen kerken bezochten, om zo te leren over geloof en de rol van kerken in de cultuur van een land en stad. En ik las ook over een project over beroemde kunstenaars, waarbij kinderen musea bezoeken, boeken lezen en natuurlijk het internet gebruiken om informatie op te zoeken. Vaak ronden ze een project af door het geven van een presentatie.
Niet nieuw, wel controversieel
Thuisonderwijs tijdens het reizen is niet nieuw, maar het blijft een controversieel onderwerp. Ik spreek maar weinig mensen die enthousiast zijn over het idee van thuisonderwijs tijdens het reizen. Ze komen altijd met bezwaren: maar dan missen ze klasgenootjes, en kunnen ze geen vriendjes maken, of wat als ze later willen studeren en niet mee kunnen komen?
Met thuisonderwijs naar de universiteit
Over dat laatste: heel veel kinderen die thuis of met road schooling zijn onderwezen, gaan later succesvol naar de middelbare school of de universiteit. Het is natuurlijk geen garantie, maar dat is naar school gaan ook niet 😉
Socialisatie
Socialisatie als je thuisonderwijs op reis geeft is een ander belangrijk en gevoelig punt. Maar bekijk het eens zo: de enige plek waar kinderen gesorteerd worden op hun leeftijd is op school. In je latere leven, als je klaar bent met school, kom je in een arbeidsmarkt terecht waar je moet samenwerken met zo ongeveer alle leeftijden.
Socialisatie is een onderwerp waarover ik enorm kan uitweiden, maar dat gaat het doel van deze blog voorbij. Mocht je er nog vragen over hebben, schroom dan niet om een reactie achter te laten of me te mailen op nanouk@samendewereldontdekken.nl. Onderaan deze blog vind je ook een lijstje met Facebookgroepen waar je terecht kunt met vragen.
En dan nu wat uitleg over de regelgeving.
Leerplicht en schoolplicht
Mag onderwijs op reis zomaar? Het simpele antwoord is ‘nee’. De meeste kinderen gaan vanaf 4 jaar naar school, maar vanaf 5 jaar zijn kinderen in Nederland leerplichtig. Al kan dit beter ‘schoolplichtig’ worden genoemd, want dat is wat de overheid ermee bedoelt: alle kinderen moeten op hun 5e verjaardag ingeschreven staan bij een basisschool (en hier ook vrijwel iedere dag naartoe gaan).
Thuisonderwijs is in Nederland geen officiële onderwijsvorm. Wil je thuisonderwijs gaan geven, dan kom je in een heerlijke bureaucratische mallemolen terecht.
Het is niet mijn bedoeling om alle details hierover toe te lichten, maar kort samengevat zit het zo:
1. Is je kind nog niet leerplichtig (5 jaar) en heb je je kind niet ingeschreven op een school, dan kun je vrijstelling doorgeven. Let op, doorgeven, dus niet aanvragen. Je doet dan een beroep op richtingsbezwaar (artikel 5 onder b van de Leerplichtwet).
2. Is je kind leerplichtig en gaat hij/zij dus al naar school, dan kun je geen beroep doen op richtingsbezwaar. Er zijn (drastische) manieren om hier onderuit te komen, zoals je hier onder het kopje ‘Thuisonderwijs na schoolgang’ leest.
3. Is je kind nog niet leerplichtig (5 jaar), maar staat je kind wel ingeschreven op een school (het maakt niet uit of hij/zij er al naar toe gaat), dan kun je proberen om die inschrijving terug te draaien. Hiervoor heb je de medewerking van die school nodig. De inschrijving moet dan volledig ongedaan worden gemaakt en uit de administratie verdwijnen. Lukt dit, dan kun je toch nog een beroep doen op richtingsbezwaar.
Ook op de website van de Rijksoverheid staat uitleg over leerplicht.
Roan leert spelenderwijs dat een tandenstoker een scherp puntje heeft.
Wereldreis met leerplichtige kinderen
Wil je tijdelijk thuisonderwijs geven, bijvoorbeeld omdat je op wereldreis gaat met je gezin, dan krijg je vaak geen toestemming om je kinderen zelf te onderwijzen op reis. Het kan wel helpen als je support krijgt vanuit de school, maar het is geen garantie voor toestemming.
Ook ben je vaak verplicht om je in te schrijven bij de Wereldschool. Je betaalt dan duizenden euro’s per jaar en je ontvangt het officiële lespakket van het Nederlandse onderwijs. Als je wilt dat je kinderen van hun reiservaringen leren, vind je dit waarschijnlijk zonde van het geld.
Uitschrijven uit Nederland
Een andere drastische manier om onder de Leerplichtwet uit te komen is door je uit te schrijven uit Nederland. Eén ouder schrijft zich bijvoorbeeld uit met het leerplichtige kind, en na terugkomst schrijf je je weer in.
Dit klinkt simpel, en er zijn verhalen waarbij het goed gaat, maar het blijft een grijs gebied.
Ook heeft uitschrijven gevolgen voor de volwassene die zich uitschrijft. Meer hierover lees je hier.
Contact met andere road schoolers
Wil je meer weten over de regelgeving en de ervaring van andere reizende gezinnen, word dan lid van de volgende Facebookgroepen:
- Thuisonderwijs info voor geïnteresseerden
- Thuisonderwijs
- Tojur – alleen voor juridische vragen
- Travelicious Families – voor gezinnen die voor lange(re) tijd op reis gaan
Tip: gebruik eerst de zoekfunctie om te kijken of je vragen al eerder zijn gesteld.
Wat is het geworden? Uitgeschreven uit Nederland? Dit is wat wij ook gaan doen met onze drie schoolgaande kinderen.
Hi David,
We hebben nog even de tijd, want Roan wordt pas in november 2019 5.
Spannend, jullie gaan fulltime reizen? Mooie website over voeding, ziet er erg professioneel uit!
Leuk hoor, vooral doen! Bij Floortje ah eind vd wereld komen ook wel eens gezinnen voorbij die hun kinderen zo onderwijs geven/hebben gegeven. Die kinderen zijn een stuk volwassener, wijzer en zelfverzekerder dan anderen van hun leeftijd. En als het roadschooling nou toch niet bevalt, dan kun je altijd nog weer terug naar het ‘standaard’ systeem. Ben erg benieuwd naar je blog over vriendjes en klasgenootjes.
Floortje is inderdaad ook bij een paar gezinnen geweest die anders onderwijs geven. Dat zijn mooie afleveringen! En precies, als het niet bevalt, zijn we zo weer terug. Die blog is onderweg!
Wow… wat geweldig dat je dit wilt gaan doen. Ik kijk altijd met bewondering naar gezinnen die dit samen zo doen. Ik denk dat het enorm helpt om geschiedenis en taal te leren op de plek waar je bent. Naast alle andere vaardigheden.
Dankjewel! Ik denk ook dat je het dan veel beter onthoudt, omdat het echt gaat leven.
Super dat je hierover je eigen standpunt inneemt. En je hebt al een mooi rijtje met mogelijkheden. Vind het ontzettend jammer dat het in Nederland zo strikt is qua leerplicht en onderwijs: dat ze niet meer opties willen overwegen zodat je als ouder zelf de keuze kan maken over het type onderwijs voor je kind. Zonder dat je je dan moet uitschrijven e.d. Ik ben benieuwd wat jullie de komende jaren gaan doen en welke keuzes jullie maken!
Dankjewel! Ik had niet verwacht dat er nog zoveel positieve reacties zouden komen. Blijkbaar denken meer mensen er zo over, gelukkig 🙂 Ja, dat uitschrijven vooral, dat is zo rigoreus, maar goed, we zullen het gaan zien!
Jammer dat het allemaal zo strikt is in Nederland, met die leerplicht. Hoewel ik het goed vind dat die er is, daar niet van. Maar iets flexibeler zou best mogen. Ik ben benieuwd waar jullie uiteindelijk voor gaan kiezen, als het zover is. Gelukkig hebben jullie nog even de tijd!
Ik vind ook dat het goed is dat die leerplicht er is, want in sommige situaties is het helaas nodig dat er zo’n wet is. Maar iets flexibeler was prettig geweest. Hihi ja gelukkig hebben we nog 2 jaar voor we hoeven te beslissen 🙂
Zo interessant om te lezen dit! Ik kan me juist meer vinden in het onderwijs op maat dan hoe het op veel Nederlandse scholen gebeurd. Ik hoop dat alles wat versoepelt in NL qua wetgeving. Ik ben ook benieuwd naar de volgende blog over het gemis van vriendjes en vriendinnetjes 🙂
Hi Jeanine, goed om te horen! Aan de reacties te lezen zijn wij niet de enige (meer) die openstaan voor andere vormen van onderwijs. Die volgende blog is in de maak. 🙂
Het is zo jammer dat de Nederlandse overheid niet flexibeler is. Ik ben van mening dat het Nederlandse schoolsysteem niet voor iedereen is weggelegd. Onze zoon (bijna 18 jaar) heeft zo veel geleerd van het reizen. De hele dag in de schoolbanken zitten was echt een worsteling voor hem. Als ik zie hoe hij omgaat met andere culturen en hoe hij zijn sociale en communicatieve vaardigheden ontwikkelt ben ik best trots op hem. Daar kunnen schoolbanken niet tegenop. Natuurlijk is dat niet alleen voldoende en heb je scholing nodig. Als er meer maatwerk geleverd kon worden denk ik dat kinderen zich veel beter ontwikkelen. In ieder geval succes en geniet van jullie nomaden bestaan.
Wat fijn om te horen dat je zoon er zoveel van geleerd heeft! Een combinatie van ’traditioneel’ onderwijs en op reis leren lijkt mij erg goed voor de ontwikkeling van kinderen. Precies wat je zegt, maatwerk. Dankjewel!
In mijn omgeving overwegen best veel mensen thuisonderwijs, daar is het dus niet zo controversieel. Dat komt doordat ik veel ‘natuurlijk-ouderschap’-ouders tegen kom, die zijn vaak erg kritisch over basisscholen. Ik ben het met je eens dat thuisonderwijs een prima alternatief kan zijn! Een combinatie van thuisonderwijs en unschooling vind ik ook goed klinken.
In bepaalde kringen begint het inderdaad minder controversieel te worden. Gelukkig maar, want dat lijkt me een eerste stap richting versoepeling van de wetgeving 🙂
Ik weet dat jullie hier echt heel serieus mee bezig zijn, en het dus geen 1 aprilgrap is. 🙂 Het klinkt best lastig te regelen met de Nederlandse overheid. Maar als je het goed onderzoekt en uitvoert moet dat thuisonderwijs toch ook gewoon goed zijn?
Hahaha nee Elisabeth (hoezo zwanger van een tweeling?!), dit is geen 1 april grap. Het is echt stom toeval dat ik ‘m nu publiceer. Ik had ‘m gewoon af. Ja, met ouders die het serieus nemen, er tijd voor maken en er energie in stoppen, is thuisonderwijs een mooi alternatief.
Jullie hebben er duidelijk goed over nagedacht. ? Het blijft jammer dat ’t niet allemaal wat soepeler geregeld is in Nederland, zodat je als ouder wat meer opties hebt… Maar wie weet komt dat er nog eens van. Hopelijk voor jullie VOOR 2019?
Zeker jammer, want het is een mooi alternatief, ook voor niet-reizende ouders die het allemaal toch anders willen. Hopelijk wordt er meer mogelijk, maar ik verwacht niet dat dat voor 2019 is geregeld 😉